Vooral huishoudens die net meer dan 130 procent van de bijstandsnorm verdienen en hoge ziektekosten hebben, krijgen financieel de touwtjes niet meer aan elkaar geknoopt. Onderzoeker Marcel Warnaar van het Nibud ziet dat Nederlanders met een laag inkomen steeds zwaarder gebukt gaan onder hun zorgkosten.
Het Nibud berekent al sinds jaar en dag de bestedingsruimte van verschillende huishoudtypen bij diverse inkomensniveaus. Warnaar: ‘We kijken bij gemeenten onder meer naar zogenoemde ‘armoedevallen’. Daarbij moet je denken aan situaties waarbij huishoudens met een hoger inkomen uiteindelijk minder overhouden, omdat allerlei uitkeringen en toeslagen wegvallen. Zoals bij een ziekte of een handicap. Hoe veel of hoe weinig je voor ziektekosten gecompenseerd wordt, ligt sinds de transitie aan de gemeente waar je woont en hoe hoog je inkomen is. Grosso modo kunnen we zeggen dat Nederlanders die net boven het minimum uitkomen en zware zorgkosten hebben, er sinds 2014 op achteruit zijn gegaan.’
Overheveling gemeenten
In 2014 is het stelsel van tegemoetkoming in het eigen risico (CER) en de Wtcg-vergoeding voor chronisch zieken en gehandicapten afgeschaft. Toen is de ondersteuning voor chronisch zieken en gehandicapten overgeheveld naar de gemeenten. Die konden daar eigen beleid in gaan voeren. Het Nibud kijkt hoe dit financieel uitpakt bij huishoudens in verschillende profielen. Een profiel wat daar negatief uitsteekt zijn gezinnen met kinderen met een bijstandsinkomen of net iets meer. ‘Zij krijgen weliswaar veel ondersteuning van de gemeente, ook bijvoorbeeld voor sociale participatie. Maar zij hebben al grote moeite om alle noodzakelijke uitgaven te betalen. Door de extra zorgkosten wordt dat nog problematischer. Zij duiken fors de min in, en dat gaat steeds dieper.’
Geen belastingaftrek
Een tweede problematische groep is de inwoner met een inkomen net boven bijstandsniveau tot aan modaal, die niet meer in aanmerking komt voor de gemeentelijke inkomensondersteuning, maar die wel hoge zorgkosten heeft. Uit berekeningen van het Nibud blijkt dat ook deze groep hard getroffen kan worden wanneer er extra uitgaven aan zorg zijn. ‘Waar zij vroeger nog ondersteuning kregen via de belastingaftrek of de wtcg-vergoedingen, krijgen ze in de meeste gemeenten geen extra bedragen meer. Veel gemeenten hebben de ondersteuning voor chronisch zieken en gehandicapten geconcentreerd bij de laagste inkomensgroepen.’